Decembrar

 Hai uns días lin no xornal Nós diario un interesante artigo de opinión de Mª Pilar García Negro con ese título.

E así aprendin unha palabra nova sobre o tempo meteorolóxico. Unha palabra tan natural e nunca vista por min, como tampouco o substantivo decembra. Póñovos o enlace.

E si, temos un tempo propio de decembro; tivemos neve, sarabia, temos frío e choiva durante días. O agardado no inverno, aínda que vén un pouco cedo.

Póñovos as pobres pitiñas paticando pola neve e o horto e os campos cubertos cando empezaba a derreterse.

Seguiremos tamén cos refráns, que xa está a recoller o alumnado e a ilustrar.

Para decembro propoño De Santos a Nadal é o inverno natural; No Nadal alegrote, alegrote, que hai viño na cuba e chourizos no pote; Os allos en Nadal nin nados nin por sementar.

Tamén vos vou falar do concurso dos youtubeiros para promocionar o uso do galego na rede. Póñovos un enlace á nova sobre os premiados en Praza Pública. Paréceme especialmente simpático o do rapaz nacido en Perú que planta patacas e cociña.

Seguindo con Nós diario, vemos novas sobre o apalpador, que en breve vai achegarse polo Nadal. Non diredes que non é ben máis bonito que o Papá Noel que ultimamente está ata na sopa!

E tamén vou poñer algo sobre as manifestacións natalicias do noso alumnado, aínda que sexa un Nadal apagado polas circunstancias que vivimos. Velaí a árbore de Nadal de 4º A.

O alumnado de 2º ESO tamén colaborou co profesorado de varios seminarios para a instalación que se fixo no corredor exterior entre os edificios, que pon en relevo os cambios nas relacións aos que obriga a covid-19. O nome desta é "O xardín das apertas". Os alumnos colaboraron con reflexións acerca dos cambios que trouxo nas relacións persoais e na vida cotiá do centro a pandemia.

No recreo fíxose un baile no patio exterior onde participaron alumnos e algunhas profesoras.

Póñovos algunhas fotos:

Rematamos cunha boa nova publicada hoxe: a Real Academia Galega decidiu dedicar o ano 2021 a homenaxear a sarriá Xela Arias. Póñovos o enlace á nova en Faro de Vigo.

 E agora quero enviarvos tamén unha mensaxe de bos desexos para este Nadal e para o ano vindeiro a todos.

💝💝💝👼👼💏💏👩👩👪👪👪💖💖💖👦👦👦🙌🙌😸😸😏😐💗💗💗

A proxección internacional do galego

 Recoméndovos ler un artigo sobre a aprendizaxe do galego en Londres, publicado en Praza Pública.

Hai xa un tempo que o galego deixou de ser unha ligua que só interesa na aldea. Agora xa circula pola aldea global.https://praza.gal/mundo/galego-en-londres-descubrir-galicia-nunha-aula-do-reino-unido.

Tamén a entrevista a Martín Veiga , director do Centro Irlandés de Estudos Galegos de Cork, Irlanda en La Voz de Galicia.

Continuando co tema da entrada póñovos información publicada no xornal Galicia Exterior o 17 de nov. de 2020 sobre os estudos de galego no mundo.

Hogano estúdase galego en 36 universidades situadas en diversos países do mundo, onde traballan 27 lectores de galego, licenciados en Filoloxía Galega, dando clase de lingua e cultura galegas, conversación,...etc.

E xa orientando o asunto en relación coa materia que está a dar o meu alumnado de 4º e 2º de Bac este ano, direi tamén que a Xeración Nós, da que arestora celebramos o centenario, foi pioneira nisto de relacionar a nosa cultura coa cultura europea e polo tanto de inserirnos no hábitat cultural que nos corresponde. Por ex. fixérono traducindo ao galego fragmentos do Ulises de James Joyce (Otero Pedrayo).

Aínda que pareza que non ten relación con isto, vou compartir convosco unha foto dun souto que fixen a fin de semana. A relación co tema é que, como dicía Otero Pedrayo, a paisaxe é un elemento fundamental do que somos. Por iso debería permanecer sen modificacións esenciais. Supoño que estaredes de acordo que un souto coidado coma o da foto merece pervivir pola súa beleza e mesmo pola súa  utilidade. Non preferiredes a eucaliptización que nos asola actualmente!

Ademais, como diciá Castelao, a mellor maneira de proxectarnos fóra é afirmando a nosa identidade, coñecendo o noso para partir cara ao universal.

Máis recentemente (2014) varios autores recibiron o Premio Nacional de Tradución pola tradución desa obra enteira.

Tamén quería dar noticia da incorporación dunha muller máis na RAG, a catedrática de Lingüística Románica Mª Dolores Sánchez Palomino, profesora na Universidade da Coruña e que fora compañeira da nosa promoción de Filoloxía Románica. Parabéns polo seu importante traballo e éxito.

Outono de éxito para as escritoras galegas

 Historicamente vénselle dando maior relevancia é escrita feita por homes, mais pouco a pouco as mulleres van acadando un lugar importante nas letras, e Galicia non é unha excepción.

No xornal Praza pública adícanlles un importante artigo aos éxitos recentes destas escritoras, que copan o ránking dos premios literarios, varios mesmo a nivel nacional, especialmente no eido da poesía.

Poño enlace ao artigo de Praza pública

No mesmo xornal publicouse un artigo de opinión de Berta Dávila sobre a escrita feminina, co gallo da celebración do Día da escritora (19 de outubro).

En El Progreso  aparece un artigo sobre Olga Novo, poeta de Pobra de Brollón, unha das galardoadas.

En La Voz de Galicia aparece o interesante artigo sobre outra das premiadas, Alba Cid.

E antes xa saira en Praza pública outro sobre Oriana Méndez, autora de O corazón pronúnciase extenso, gañadora do premio Rosalía de Castro do Concello de Padrón (este é algo anterior, de abril do 2020).

Volvemos ... Benvidos: saúde e sorte, compañeiros

 Anuncian chuvias...que non acaban de chegar, cambio de tempo, cambio de ánimo e disposición...

Expectativas.

Dispostos a volver. collemos folgos, preparámonos a disfrutar da estación que se aveciña, con novas cores, novos olores e novos sabores.

Benvidos. Comezamos a singradura, con incertidume, con enerxía, con esperanza e ilusión no porvir...

sentimentos encontrados mais firmes propósitos de servir de apoio aos que nos rodean.

Compartindo vivencias desde estas páxinas.

Para empezar retomamos a reflexión e traballo con refráns comezada no curso pasado.

Para estes días son axeitados por ex. estes:

San Miguel das uvas maduras, moito me tardas e pouco me duras, En setembro, vendima correndo. Setembro ou leva as pontes ou seca as fontes. Temperá é a castaña que por setembro regaña. 

                                           Choupín choupiñeiro, onde está o teu compañeiro?

                                           (normalmente os cogomelos medran en grupo)

                                           A horta de outono mantén o seu dono

(É evidente a verdade do refrán como se ve nas fotos tiradas en novembro deste ano)

Tamén vos poño foto dos figos migueleños, todo azucre, que están agora en sazón.

O San Miguel foi o 29 de setembro.

É tempo de apañar as castañas, que foron caendo dos ourizos regañados, de secalas e de facer  o magosto.

Coas primeiras chuvias e co sol de outono vai saíndo o routono e mostran o seu esplendor as derradeiras flores antes das xeadas.

Para os de 2º Bac, vou poñer un enlace ao vídeo sobre a gheada.

Máis sobre o Día de Rosalía: fotos de actividades, refráns 4º, traballos sobre léxico 2º Bac.

Vai ser a última entrada do curso e nela vou incluír algunhas fotos máis de actividades feitas durante este curso como a exposición sobre R. Carballo Calero en Lugo, as Rutas Literarias do Museo Provincial, que non puxera antes, ou algunha máis do Día de Rosalía, así como unhas de traballos do alumnado de 4º sobre refráns e de 2º de Bac. sobre léxico de nomes de plantas.
Tamén vou incluír un enlace á nova sobre a publicación do cómic sobre Elisa e Marcela por parte de Xulia Vicente con motivo do Día do Orgullo.
Recomendo tamén o artigo de opinión de Mª Xosé Queizán en Praza pública.

                                           Rutas Literarias do Museo Provincial de Lugo:

Día de Rosalía:

Refrán de Silvia López Díaz

Refrán de Laura López López

Nubes de palabras de léxico sobre plantas:

Parabéns a todos. alumn@s e compañeir@s, e grazas pola vosa colaboración para que puideramos chegar a porto en tan boas condicións nunha travesía con tantas dificultades engadidas! Puiden aprender moito convosco! Moitas grazas de corazón!

Que teñades un bo verán e tomedes alento para continuar un camiño frutífero e decidido cara a unha formación como futuros cidadáns responsables e felices.

   

                                                                          Unha aperta!

Manter a lingua materna

Aínda que o Día Internacional da Lingua Materna se celebrou o 21 de febreiro en 2020, batín por casualidade en Praza pública co artigo de Moncho Iglesias Míguez sobre a necesidade de manter a variedade lingüística do mundo e considerei que é algo que está na base do labor da normalización lingüística sobre o que convén que reflexionedes.

Póñovos entón o enlace: https://praza.gal/opinion/bangladesh-martires-pola-lingua

Mirando en Internet, atopei tamén un interesante vídeo de Guadi Galego, con motivo de serlle outorgado este ano o galardón pola defensa do multilingüismo en España.

Podedes velo en:
https://youtu.be/gxLZ-H1Mb5E

E en El Progreso informan da posibilidade de ver a película María Solinha, de Ignacio Vilar, polo San Xoán, no campo de rugby o 25 de xuño.(En realidade foi na Praza de Vila coa presenza do seu director, Ignacio Vilar). Impresionante o traballo musical de Abraham Cupeiro. Parabéns!

Poño enlace a un artigo de crítica sobre esta película.

https://www.nosdiario.gal/articulo/cultura/critica-cinema-maria-solinha/20200630143650100501.html


En Praza Pública atopamos a mención aos premios enreguéifate 2020.

Aportacións desde Sarria a palabras con memoria; manchar as mans; recomendación lectora

Convído a toda a comunidade educativa do Xograr a que participe e aporte o seu gran de area á recollida do léxico da nosa comarca, colaborando coa sección "palabras con memoria" da AELG (Asociación de Escritores en Lingua Galega).
 É algo doado e sinxelo de facer: cubrir un formulario coa palabra recollida, o contexto de uso e o lugar e nome do informante, o correo electrónico. Eles responderanvos dicindo se a palabra está presente ou non nos dicionarios e se a van recoller.

Eu xa enviei durante varios anos as que puiden e vounas poñer aquí para que as vexades.

apaxuar Levarse ben dúas persoas por compartir gustos, carácter, etc. (Fontabuín, Sarria)
apilicado, -a Dise da masa do pan cando se pega á artesa (Lier, Sarria)

berengo (ter moito berengo). Refírese a traballo, ocupacións. Por ex. dise cando un labrego ten diversas actividades como granxa, gando vacún, agricultura... (Lier, Sarria)
bizarro, -a Dise das plantas cando están vigorosas e tenras.
cabezas (do leite) Graxa do leite que se acumula na súa superficie cando se deixa en repouso, coa que se fai a manteiga.
carouba ou garouba óso da cereixa (Lier)
caroubeira, garoubeira cerdeira brava. sen enxertar; as súas cereixas teñen menos carne e son acedas.
cendedallo garabullos para acender o lume. (Recollina de miña avoa, de Cesar, cun dito. O carrizo explicaba como se acende o lume dicindo: "Primeiro cendedallo, cendedallo e logo troncos coma a miña perna").
chaparro tipo de fabas de forma arredondada; hainos brancos e pintos. (Na Rioxa tamén se cultivan e mesmo hai unha festa gastronómica adicada a eles; chámanlle caparrón).
chorar (unha planta, unha árbore). Dise cando unha planta ten pouco vigor e semella que vai morrer (Fonteabuín, dise por ex. que o trigo chora cando lle amarelean as follas de pequeno e ten pouca forza, ou dunha árbore recén plantada cando non acaba de arrincar).
chuco (ser bo) Dise dunha persoa que é pouco de fiar.
conxomenear Organizar algo ou chegar a un acordo.Por ex. algunha celebración. Ex. A ver se conxomeneamos a celebración da graduación de Bac.

engorrea engurra. Así dicía a avoa (Cesar, Sarria). Por ex. Parece máis nova do que é, se non foran as engorreas.

espolingarse colocarse nas pólas delgadas dunha árbore para coller o froito. Por ex. na cerdeira. Non te espolingues moito, que podes caer!
espostizar poñer a galiña ovos deformados, con defectos na casca, fráxiles, debido a carencias alimenticias.

mao chámase así cada tira ou franxa en que se partía a terra para a sementeira do pan. Delimitábase cravando unhas pallas ou unhas ramas no chan e logo sementábase a boleo.
mandaxe e faxe Mandar algo e tempo despois ter que facelo, porque aínda non foi feito. Dicíamo miña nai cando era pequena e me mandaba algo.
parxabán (ser un) persoa ou animal simples, sen malicia.
ratibadas (dar) dores abdominais, cólicos.

sepostallo Úsase na frase deixar o sepostallo. Iso dicíao miña nai cando alguén deixaba parte da comida no prato por ser mal comedor ou non comer a feito.

soñaraza Feito de pasar a noite enteira soñando. Pasei a noite nunha soñaraza.

verdina (ter) Dise que a nabiza ou outras verduras teñen verdina cando están moi verdes e vizosas. As nabizas só saben ben despois de xear porque entón perden algo esa verdina.

zamalatrós (ser un z.) Ser unha persoa pouco coidadosa, que destroza todo (por ex. a maquinaria) (Lier, Sarria)

Póñovos unha foto dos chaparros pintos que sementei despois de anos sen velos por ningures. Por aquí deixaron de sementarse este tipo porque ao cocer soltan tinta e deixan a auga escura; soen preferirse os brancos por iso. 

Non sei se puxen todas as que enviei, pero polo menos estará a maioría.

Sigo actualizando os contidos pata aludir á palabra enviada polo alumno de 2º de Bac. Daniel Fernández Villanueva, recollida en Samos:

tardura co significado de tardanza, aparece no refrán que lle dixo súa nai e ilustrou.

En decembro o sol quenta con tardura e pouco dura.

Póñovos o enlace a un artigo de opinión publicado Praza Pública, moi interesante e clarificador en relación co papel dos traballadores sanitarios na presente crise. Salientaría a reflexión sobre a manipulación da realidade que se fai a través da linguaxe.

Igual de interesante, pero sobre a sementeira, recoméndovos un artigo de opinión de Manuel Vilar en Nós diario.

E tamén unha recomendación de lectura, o libro O paxaro de nácara, de Pura Salceda:
 https://praza.gal/cultura/quixen-apartarme-da-aldea-idilica-virxiliana-pequenos-mundos-tamen-poden-ser-grandes-infernos

Interesante tamén os novos camiños para o teatro galego que se abren actualmente coa obra "Somos criminais": 
 https://praza.gal/cultura/o-exito-de-somos-criminais-na-sua-emision-na-rede-abre-un-camino-para-outras-companias-para-todo-o-teatro-galego.

E o cinema tamén comeza a transitar por novos camiños e a buscar canles para o seu desenvolvemento.
Dando a coñecer o cinema galego en París