Máis comentarios: "Excelsior", de Manuel Antonio e "Lelías ao teu ouvido", de Fermín Bouza Brey

Este texto pertence ao libro Foulas de Manuel Antonio, composto entre 1922 e 1925, de publicación póstuma. É unha mostra de caligramas (relación con Guillaume Apollinaire, Caligrammes) na que xa amosa a súa vontade rupturista.

O poema é unha mostra do creacionismo característico da poética de Manuel Antonio: escaso emprego dos signos de puntuación, valor expresivo da disposición do texto e da tipografía, cosmopolitismo, individualismo, orixinalidade.

O título "Excelsior"(comparativo latino que significa superior, excelente, sublime...) relaciónase coa disposición gráfica do texto. O máis importante é o "eu" e a súa relación co cosmos (os puntos cardinais).

O texto forma unha rosa dos ventos (instrumento usado para orientarse na navegación) coa frase "EU SON" apuntando a cada punto cardinal: ao oeste en francés, ao sur en inglés. ao leste en latín e ao norte en galego. Con isto expresa o seu individualismo e tamén o seu compromiso coa lingua galega (o seu norte, o que o guía como creador); esta lingua xorde do latín e é compañeira doutras como o francés ou o inglés, idiomas internacionais. Así expresa o seu cosmopolistismo e o seu desexo de universalidade.

Por medio do caligrama amosa visualmente o contido, pois para os poetas vangardistas o poema debía falar a varios sentidos.

Na segunda parte do poema, versos inferiores, pode dividirse á súa vez en tres partes, sendo o núcleo "EU SON", destacado coa tipografía e a admiración (función expresiva da linguaxe).

Esta parte comeza co uso de palabras técnicas como radiograma e pirotecnia. A primeira remítenos á situación actual do poeta, no mar aínda que o poeta elude falar de si mesmo. A palabra pirotecnia suxire a idea de "explosión de luces de cores", que podemos relacionar coa primeira parte do poema onde había unha explosión de palabras. Isto pode entenderse como o desexo do poeta de fundirse co universo. O poeta, só no mar, envía mensaxes que se espallan no universo, o cal é unha maneira de afirmarse individualmente.

O poema remata nun ton esperanzado e optimista, expresado mediante o uso do futuro e a sublimación da fusión do poeta co cosmos (imaxe plástica: o seu nome acenderá unha estrela nova en cada constelación, que lembra o comezo do texto).

A nivel morfosintáctico destaca a escaseza de verbos e o predominio dos substantivos. O poema carece de anécdota.

No nivel fónico podemos sinalar algunhas rimas: instintos, labirintos; son, constelación, que axudarían a crear unha certa musicalidade. 

  Neotrobadorismo: Lelías ao teu ouvido, de Fermín Bouza Brey

O pumariño da noite quer froitificar estrelas
o tanxer desta cantiga é o sinal para acendelas...-¡ai, meu amor!-
... é o sinal para acendelas.

Agárdanos na ribeira, sob o descordo do mar,
no seo dos cons, o leito de herbiñas de namorar...
-¡ai, meu amor!-
... de herbiñas de namorar.

As nove ondas do ensoño espreitan co seu engado
pra enguedellar a toleira desta noite de noivado.
-¡ai, meu amor!-
... desta noite de noivado.

Así ó fontegal da espranza, antes de que saia o día
iremos enguedellados catar a flor da auga fría...
-¡ai, meu amor!-
... catar a flor da auga fría.

¡Ó alén! que no pumariño madurecen os luceiros,
nosos dous corazóns bailan tolos nos ledos turreiros,
¡Ai, meu amor!

no labradío das ondas albea a flor do luar
lámpada para o teu leito de herbiñas de namorar...
¡Ai, meu amor!

Se algún malfado nos fere, axotaremos o mal
a bicos, ouh caramiña dun virxe caramiñal...
-¡ai, meu amor!- ...
dun virxe caramiñal.

Fermín Bouza Brey: Nao senlleira, 1933

Neste texto podemos atopar elementos que nos vinculan á tradición galega da poesía medieval, por ex. os motivos e o léxico usados son parecidos (fontegal, mar, descordo, sob). A temática é amorosa, como nas cantigas de amor e de amigo; o tema é a iniciación amorosa, e o ambiente é un locus amoenus. Aparece o amor acaroado á natureza e a simboloxía da auga (fonte, mar) relacionada coa pureza e tamén coa fertilidade. Tamén usa o procedemento formal do refrán.

Por outra banda, aparecen elementos novidosos, principalmente imaxes vangardistas.

Neste poema a voz poética é a dun home. Este fálanos da chegada da noite, que se manifesta con sensacións visuais e auditivas: estrelas que se acenden (como se tivesen un botón para acendelas)  e "o tanxer desta cantiga")o acompañamento musical que tamén está relacionado coa poesía medieval). A noite está identificada cun pomar, no que as mazás son as estrelas (imaxes). O refrán é unha invocación á amada.

Na segunda estrofa o poeta anima a amada para iren á ribeira onde os agarda un leito de herbiñas (diminutivo con valor afectivo) de namorar, unha natureza acolledora onde escoitarán o son das ondas do mar. 

Nese ambiente idílico desenvolverase a súa primeira noite de amor. Logo irán xuntos ao mencer catar a flor da auga fría (imaxe).

A seguir volve aparecer a imaxe do comezo: os luceiros=mazás maduras, igual que os corazóns dos namorados, axitados no seu peito, semellan bailar como as persoas que bailan no turreiro, na praza dun lugar en festas (os corazóns bailan. en lugar de seren as persoas quen o fai.metonimia, a parte polo todo)

Segue o poema con novas imaxes: as ondas co seu movemento semellan un labradío. Están iluminadas pola luz do luar, identificada cunha lámpada protectora; esta normalmente aparecería nun lugar pechado que aseguraría a intimidade dos amantes (luz e brancura significarán pureza).

Finalmente, os amantes senten que os seus destinos están unidos e móstranse fortes fronte a calquera adversidade que poida afectarlles. A amada é identificada cunha caramiña, imaxe que expresa a fusión desta coa natureza e polo tanto tamén terá a pureza atribuída ao caramiñal.

Trátase dun poema moi emotivo no que abundan as imaxes plásticas. Iso permítenos imaxinar a paisaxe na que se produce o encontro amoroso e compartir as ilusións dos protagonistas.